Nieuwe woonvormen en cohousingprojecten hebben de voorbije jaren een steeds prominentere plaats gekregen binnen het politieke discours. Veel politici zien nieuwe woonvormen als een instrument om wonen betaalbaar te houden en tegelijkertijd om in te zetten op verdichting. Een tweetal jaar terug keurde het voltallige Vlaamse Parlement op initiatief van Gwenny De Vroe (Open VLD) een resolutie goed, waarin de Vlaamse regering werd opgeroepen om maatregelen te treffen om nieuwe woonvormen enerzijds maar ook het opdelen van woningen, … anderzijds te faciliteren. Blijkbaar zouden nieuwe woonvormen in de praktijk op heel wat knelpunten botsen, ten gevolge van een te weinig flexibele regelgeving.

In uitvoering van deze resolutie wordt nu een proefomgeving opgestart. Minister Homans wil via deze proefomgeving initiatiefnemers van projecten de kans bieden om af te wijken van een aantal algemene regels, waaronder enkele van de minimale woningkwaliteitsnormen (bvb. de oppervlaktenormen). Doel daarvan is niet alleen om nieuwe woonvormen te stimuleren, maar ook om een duidelijker beeld te krijgen van welke regelgeving belemmeringen zou veroorzaken.

Mogelijke afwijkingen

Binnen deze proefomgeving zal men echter enkel kunnen afwijken van de regelgeving van het beleidsveld Wonen (en dus bijvoorbeeld niet van de vereisten inzake ruimtelijke ordening). Deze afwijkingen mogen er nooit in resulteren dat de veiligheid en gezondheid van de bewoners in het gedrang komen.

In concreto zal men kunnen afwijken van volgende regelgeving:

• artikel 5, §1, eerste lid, 1°, 2° en 8, en derde lid,  en artikel 5, §2, van de Vlaamse Wooncode die de elementaire veiligheids-, gezondheids- en woonkwaliteitsvereisten bepalen waaraan woningen moet voldoen.
• artikel 34, §3 en artikel 42 van de Vlaamse Wooncode die handelen over de verkoop van sociale koopwoningen.
• artikel 38 van de Vlaamse Wooncode, voor wat betreft de kwaliteitsnormen waaraan sociale woningen moeten voldoen.
• artikel 40, §2, derde en vierde lid van de Vlaamse Wooncode dat de voorwaarden bepaalt waaronder sociale woonorganisaties kunnen intekenen op het maatschappelijk kapitaal van andere vennootschappen.
• artikel 78 en artikel 79 van de Vlaamse Wooncode die de voorwaarden bepalen waaronder sociale leningen worden verstrekt.
• artikel 81, §1, en artikel 82 tot en met artikel 83 van de Vlaamse Wooncode die handelen over tegemoetkomingen.
• artikel 84 van de Vlaamse Wooncode dat de twintigjarige bewoningsplicht instelt en een vergoeding bepaalt bij niet-nakoming van deze verplichting.
• titel VII van de Wooncode. Deze titel handelt over de verhuring van woningen in de sociale sector. Hiertoe behoren onder andere de huurdersverplichtingen en de toewijzingsregels.

Wie wil deelnemen aan deze proefomgeving zal een concreet project moeten indienen. Enkel projecten die de uitbouw van gemeenschappelijk wonen beogen of waarin wordt gewerkt met een erfpacht- of opstalconstructie komen in aanmerking. Bovendien moet het project vernieuwend zijn en beantwoorden aan maatschappelijke relevante woonbehoeften.

De aanvraag moet voor 15 juli 2017 ingediend worden bij de afdeling woonbeleid van het agentschap Wonen-Vlaanderen. In die aanvraag moet de initiatiefnemer vermelden van welke regelgeving hij of zij wil afwijken.

Afwijkingen slechts tijdelijk

Vervolgens zal dan door een externe jury bepaald worden of het project wel degelijk kan opereren binnen de proefomgeving en wordt er definitief beslist van welke regelgeving kan worden afgeweken.

De duurtijd van een proefproject mag maximaal 6 jaar bedragen, maar die termijn kan eventueel éénmalig verlengd worden met 4 jaar. Op het einde van de proefomgeving moet de initiatiefnemer ervoor zorgen dat het project opnieuw in regel is met de vigerende normen en regelgeving. De Vlaamse regering kan de initiatiefnemer vergoeden voor de aanpassingen die hiervoor noodzakelijk zijn. Maar, het is dus belangrijk te weten dat elke eventuele afwijking slechts tijdelijk kan zijn en dat men na afloop van het project toch opnieuw de volledige regelgeving zal moeten (kunnen) toepassen.

Meer informatie en het aanvraagformulier zijn terug te vinden op de website van het agentschap Wonen-Vlaanderen.

Bron: Decreet van 24 februari 2017 houdende instelling van een proefomgeving voor experimentele woonvormen en tot machtiging van een coördinatie van de regelgeving betreffende de woninghuurwetgeving (BS 20 03 2017)