Asbest in Vlaamse gebouwen

Het gebruik van asbest werd in België stapsgewijs in 1998 en 2001 verboden. Dit na een decennialange productie die een piek kende in de jaren zestig en zeventig. België was toen wereldwijd koploper wat de hoeveelheid geïmporteerde ruwe asbest betreft. Maar het gebruik van asbest in België startte al in het begin van de twintigste eeuw. Alleen al in Vlaanderen zijn er meer dan 20 asbestverwerkende sites gekend. Al dat asbest vond zijn weg in meer dan 3500 verschillende toepassingen. Tot op de dag van vandaag “ontdekken” asbestdeskundigen nog nieuwe varianten. Uit steekproeven en studies van de OVAM blijkt de kans op aanwezigheid van asbest in een gebouw van voor 2001 heel hoog indien geen grondige renovatie gebeurde. Schatting variëren tussen 70% en meer dan 90%.

Asbestinventaris?

Werkgevers hebben al sinds 1995 de plicht om hun werknemers te vrijwaren van blootstellingsrisico’s aan asbest. Dit doen ze door voor de gebouwen of werkzone waar werknemers werken, een asbestinventaris op te stellen. Een asbestinventaris is het onderzoeksverslag van een gebouwinspectie. Het rapporteert de aangetroffen asbesthoudende materialen, beschrijft hun toestand en het risico voor de werknemers. Aan de hand van de asbestinventaris moet de werkgever eveneens over een beheersprogramma beschikken en dit jaarlijks actualiseren. Het bevat de maatregelen om de aanwezige asbesthoudende materialen veilig te beheren. Deze verplichtingen gelden altijd, ongeacht het bouwjaar.

Voor residentiële gebouwen geldt nu geen plicht om een asbestinventaris op te maken. Voor collectieve gebouwen is voor de gemeenschappelijke delen mogelijk een asbestinventaris nodig indien de VME of syndicus als werkgever bijvoorbeeld een technische medewerker of conciërge in dienst heeft. Worden werken uitgevoerd door een externe werknemer, dan vraagt zijn werkgever of een asbestinventaris beschikbaar is. Is dit niet het geval dan moet de aannemers zelf de asbestinventaris voor de werkzone opmaken. Om onvoorziene of dubbele kosten te vermijden is het als VME altijd verstandig om over een asbestinventaris van de gemeenschappelijke delen te beschikken. 

Asbestattest toont asbestveiligheid aan 

In uitvoering van het Actieplan asbestafbouw (2018) zal elke eigenaar van een gebouw van voor 2001 bij overdracht en uiterlijk tegen 2032* over een asbestattest  moeten beschikken. Het asbestattest zal aantonen of de eigendom asbestveilig is of niet. Asbestveilig is niet asbestvrij, er kunnen nog asbesthoudende materialen aanwezig zijn maar deze vormen dan voor een normaal gebruik van het gebouw geen risico. Asbestveilig betekent dus dat de asbesthoudende materialen die door hun eigenschappen, verwering of beschadiging een risico vormden weggenomen of in veilig beheer zijn.

Enkel gecertificeerde asbestdeskundigen inventarisatie zullen een asbestinventaris voor een asbestattest kunnen opmaken. De OVAM voert een erkenning in voor certificatie-instellingen die deze certificaten zullen afleveren en opvolgen. Voor de opmaak van een asbestinventaris moeten de asbestdeskundigen een verplicht Inspectieprotocol volgen en de inspectiegegevens invoeren in de online toepassing van de OVAM. De OVAM levert bij een correcte ingave een asbestattest af. Eigenaars kunnen hun asbestattest raadplegen via de Woningpas.

Let op, de inspanningsverplichting van asbestdeskundigen is beperkt tot een niet-destructief onderzoek. Het asbestattest zal dus geen melding maken van ingesloten asbesthoudende materialen. Ook menselijke fouten zijn nooit uit te sluiten.

Kandidaat-asbestdeskundigen inventarisatie doorlopen een traject van vrijwillige vooropleiding en verplichte opleiding en examen om hun persoonscertificaat te bekomen. De verplichte opleidingen zullen in het najaar van 2021 starten. De kandidaat certificatie-instellingen staan in voor de organisatie hiervan.

Asbestattest voor de gemeenschappelijke delen 

In de praktijk zal bij een verkoop het asbestattest het EPC en de elektrische keuring vervoegen. Geïnteresseerde kopers hebben er alle baat bij een kopie van het asbestattest te kunnen raadplegen om correct geïnformeerd te zijn vooraleer ze een bod uitbrengen. De timing van de publicatie van de regelgevende bepalingen en de opstart van de certificatie-instellingen bepaalt wanneer de verplichting van het bezit van het asbestattest bij overdracht in werking treedt. De inschatting is in mei of juni van 2022. De eerste asbestdeskundigen zullen in de loop van februari hun certificaat verkrijgen. Vanaf dat moment kan de OVAM starten met het afleveren van asbestattesten.

Voor collectieve gebouwen met gemeenschappelijke delen onder mede-eigendom moet bij de verkoop van een private wooneenheid zowel voor het private gedeelte als voor de gemeenschappelijke delen een asbestattest beschikbaar zijn. Om de markt hierop voor te bereiden is voorzien dat de verplichte aanwezigheid van het asbestattest voor de gemeenschappelijke delen pas in werking treedt in mei 2025. 

* De regelgeving voorziet in een uitstelmogelijkheid tot 2036 voor bouwjaren vanaf 1980

(Bron: OVAM)